Teknik Denetim (Due Diligence): Devralınacak Bir Tesisteki Gizli Elektriksel Riskler ve "Teknik Borç"
Satın Aldığınız Şey Gerçekten Sandığınız Şey mi?
Bir şirket birleşmesi (M&A) veya tesis devralma sürecinde, odak noktasının büyük kısmı finansal tablolardadır: kârlılık, borçluluk, Ebitda. Finansal denetim (Due Diligence), şirketin geçmiş performansını ve mevcut finansal sağlığını gösterir.
Ancak bu tabloların göstermediği, bilançoda yazmayan gizli bir maliyet vardır: "Teknik Borç."
Teknik borç; tesisin elektrik altyapısında yıllar içinde birikmiş, standartlara uymayan kurulumlar, bakımsız bırakılmış kritik ekipmanlar veya ömrünün sonuna yaklaşmış sistemlerdir. Siz tesisi devraldıktan kısa bir süre sonra, bu "teknik borç" size milyonlarca liralık zorunlu revizyon maliyeti ve üretim duruşları olarak geri döner.
Bu yazıda, bir tesisi devralmadan önce yapılması gereken Elektriksel Teknik Denetim (Due Diligence) sürecinin, yatırımınızı nasıl koruduğunu ve hangi kritik risklere odaklandığını inceleyeceğiz.
1. Neden Sadece Finansal Raporlar Yetmez?
Finansal raporlar, bir trafonun veya GES'in "varlık" olarak değerini gösterir. Ancak şu soruları cevaplamaz:
O trafonun izolasyon sağlığı nedir ve kalan gerçek ekonomik ömrü 20 yıl mı, yoksa 2 yıl mı?
Tesisin koruma röleleri, bir arıza anında ekipmanı koruyacak şekilde doğru ayarlanmış mı?
Kablo altyapısı, gelecekteki kapasite artışını kaldırabilir mi, yoksa tüm altyapının değişmesi mi gerekiyor?
Bu soruların cevabı, tesisin gerçek değerini ve gelecekteki maliyetlerini belirler.
2. Elektriksel Teknik Denetimde Bakılması Gereken 3 Kritik Alan
Aybem Enerji olarak, bir tesisi devralma sürecinde (Due Diligence) riskleri üç ana başlıkta inceleriz:
Alan 1: Tesisin Kalbi (Trafo ve OG Hücreleri)
Tesisin kalbinin sağlığını kontrol ederiz.
Trafonun Kalan Ömrü: Sadece yağ delinme testi yetmez. Detaylı Çözünmüş Gaz Analizi (DGA) ile trafonun içinde ark (arking) veya aşırı ısınma (overheating) olup olmadığını analiz ederiz. İzolasyonun yaşlanma durumunu (nem seviyesi) inceleriz.
Koruma Sistemlerinin Yeterliliği: Tesisin koruma röle ayarları ve koordinasyonu (selektiflik) mevcut mu? Yanlış ayarlanmış bir röle, devraldığınız gün trafonun yanmasına izin verebilir.
Güç Kalitesi: Tesisin mevcut reaktif ceza durumu ve harmonik seviyeleri nedir? Devraldığınız tesis, size her ay ceza faturası mı miras bırakıyor?
Alan 2: Tesisin Damarları (Kablo Altyapısı ve Güvenlik)
Altyapının gelecekteki risklerini ve limitlerini inceleriz.
Kablo Yeterliliği: Kablo kesitleri, standartlara (IEC 60364) ve kritik düzeltme katsayılarına (sıcaklık, gruplama) uygun mu?
Termal Risk Analizi: Tüm ana dağıtım panoları ve busbar bağlantıları termal kamera ile taranarak aşırı ısınan (hotspot) noktalar ve yangın riskleri tespit edilir.
Topraklama ve İSG: Tesisin topraklama sistemi yeterli mi? Acil durum sistemleri çalışıyor mu?
Alan 3: (Eğer GES ise) Performans ve OPEX Denetimi
GES tesisleri, uzun vadeli OPEX (işletme) riskleri barındırır.
Gerçek Performans vs. Vaat: Tesisin Performans Rasyosu (PR), ilk fizibilitede vaat edilen değerlerle (PVSYST) tutarlı mı?
Ekipman Sağlığı: Paneller Termal Drone ile taranarak hotspot, PID (Potansiyel Kaynaklı Bozunma) veya mikro-çatlaklar tespit edilir.
İnvertör Riski: İnvertörlerin kalan garantisi nedir? 10-12 yıllık ekonomik ömrünün neresindeler? Tesisin en büyük gelecek OPEX maliyeti olan invertör değişim bütçesi planda var mı?
Sonuç: Teknik Denetim (Due Diligence) Bir Maliyet Değil, Yatırım Sigortasıdır
Elektriksel Teknik Denetim (Due Diligence) raporu, bir yatırımcı için en güçlü pazarlık aracıdır.
Raporda tespit edilen riskler (örn: "Trafonun 5 yıl içinde değişmesi gerekiyor" veya "Kompanzasyon sistemi tamamen yetersiz"), doğrudan satın alma fiyatından düşülecek somut maliyetlerdir.
Aybem Enerji olarak, 10 yılı aşkın proje yönetimi, test/devreye alma ve EPC sözleşme tecrübemizle, devralmayı düşündüğünüz tesislerin bağımsız teknik denetimini gerçekleştiriyoruz. Yatırımınızı yapmadan önce, kâğıt üzerinde görünmeyen "teknik borcu" ortaya çıkararak, paranızı ve gelecekteki operasyonlarınızı güvence altına alıyoruz.
Yusuf TEKATLI Kurucu, Elektrik-Elektronik Mühendisi Aybem Enerji